Terwijl we op televisie zien dat er in de islamitische wereld
demonstraties zijn tegen een Amerikaanse anti-islamfilm, is het in Tamale, het
religieuze centrum van het overwegend islamitische noorden van Ghana, opvallend
rustig. Is dit nieuws soms niet doorgekomen in Ghana? Als ik her en der rond
vraag begrijp ik dat men wel degelijk van de film gehoord heeft. En ook van de
demonstraties, en het geweld dat daar in sommige landen mee gepaard ging. De
inwoners van Tamale maken zich er echter niet zo druk om. En van de onrust rond
de film moeten ze ook niet veel hebben.
Het valt iedereen op
die Noord Ghana bezoekt. De verschillende religies leven hier op een vreedzame
manier naast en met elkaar. Islamitische en christelijke leiders hebben goede
contacten en lokale Afrikaanse religies hebben een open houding naar de beide
andere religies. Het gebeurt zelden dat religie hier een oorzaak voor conflict
is. De islam lijkt in dit gebied bovendien een mild karakter te hebben. Het is
de afgelopen eeuwen vergroeit met lokale culturele tradities en de lokale manier
van leven, waardoor er ruimte is voor denkbeelden en gebruiken waarvoor in de
‘officiële’ islam geen plaats is. Zo zullen moslimvrouwen hier geen boerka
dragen. Dast past niet in de cultuur, vindt men.
Hoewel er een vreedzame
relatie bestaat tussen kerken en moskeeën, christendom en islam, betekent dat
niet dat het voor individuele christenen eenvoudig is om tot de kleine
christelijke minderheid in een overwegend islamitisch gebied te behoren. Je bent
dan namelijk de enige christen of een van de weinige christenen in je familie,
klas of dorp. Dat is lastig en de beslissing om christen te worden kan soms
grote gevolgen hebben.
Op een zondag komt Hannah na de kerkdienst
huilend naar ons toe. Haar moeder, Memenatu, is nu een aantal weken ziek en haar
familie gebruikt dat om druk op haar uit te oefenen om opnieuw moslim te worden.
Hannah roept haar moeder erbij om ons het hele verhaal te vertellen. Hannah
vertaalt. Memenatu’s broer kwam haar vertellen dat ze weer moslim moest worden.
Volgens hem zouden islamitische gebeden en amuletten haar allang genezen hebben.
Bovendien, zei hij, zou de familie haar niet begraven als ze nu als christen zou
sterven. Een veel gehoord dreigement en zeer ernstig in de Ghanese context, want
bepalend voor je overgang na het hiernamaals.
"Ik doe het natuurlijk
niet, moslim worden. Ik heb er voor gekozen om christen te zijn en dat blijf ik.
Maar het doet wel pijn. Je wilt niet zo’n moeilijke relatie met je familie
hebben", vertelt Memenatu. Als ze het bovendien over de bestemming van je ziel
hebben, maakt dat de situatie alleen maar moeilijker. Een uur hiervoor had ik
gepreekt. De eerste lezing was genomen uit Jesaja: ‘Ik heb mijn gezicht niet
verborgen toen zij mij beschimpten en bespuwden. God de Heer, zal mij helpen,
daarom wordt ik niet gekwetst en is mijn gezicht onbewogen als een rots, want ik
weet dat ik niet beschaamd zal staan.’* De tweede lezing kwam uit Marcus: ‘Wie
mijn volgeling wil zijn, moet ... zijn kruis op zich nemen en zo achter mij
aankomen’ **
Memenatu komt nog even terug op de preek en de lezingen.
Teksten die opeens dicht bij komen, moeilijk zijn, maar toch ook weer
bemoedigen. Ja! Ze heeft het juiste besluit genomen. Daar is ze wel zeker van.
Noord Ghana; een lokale versie van islam. Het blijft echter voor veel
christenen lang niet makkelijk om te leven met familie, vrienden en buren die
andere denkbeelden hebben, die iets anders geloven. En die vaak niet begrijpen
waarom jij gekozen hebt af te wijken van wat gewoon is. Een Amerikaanse film
wekt gelukkig geen woede op, maar toch is ook hier nog een weg te gaan.
* De lezing was Jesaja 50:4-9a.
Hierboven staan vers 6b en 7 (uit NBV)
** De lezing was Marcus 8: 27-38.
Hierboven staat vers 34b (uit NBV)